Resmi Gazete’de yer alan Cumhurbaşkanı kararına göre, Türkiye ile Azerbaycan arasında, tercihli ticaret anlaşması uyarınca aralarında siyah çayın da bulunduğu birçok ürün sıfır gümrük vergisiyle ithal edilebilecek. İthal ürünlerin varsa ek mali yükümlülükleri de sıfır olarak uygulanacak.
Karara göre Azerbaycan’dan ithal edilecek ürünlerin tarife kontenjanları şöyle: “Bazı peynir çeşitleri için 100 bin ton, bazı meyve çeşitleri için toplam 39 bin ton, siyah çay için 300 ton, ayçiçeği tohumu yağı için 5 bin ton, bazı hayvansal ve bitkisel yağlar için 2 bin 500 ton, şeker ve şeker mamulleri için 5 bin ton, kakao ve kakao müstahzarları için 1250 ton, konserve sebze ve meyve için 750 ton, çeşitli meyve püreleri için 3 bin ton, elma suyu için 2 bin ton ve şarap için 9 bin hektolitre.”
ÇAYKUR’un depolarındaki çayların satılamadığı için küflendiği ve imha edildiği Sayıştay raporuyla ortaya çıktığı bir dönemde sıfır gümrükle siyah çay ithalatının önünün açılması tepkiyle karşılandı.
CHP Giresun Milletvekili Necati Tığlı, bu konuda TBMM’ye soru önergesi verdi. Bakan Bekir Pakdemirli’ye şu soruları yöneltti.
1. Ülkemiz 2020-2021 yıllarında, hangi ülkeden ne miktarda çay ithali gerçekleştirmiştir?
2. Bu konuda gümrük muafiyeti ve ithalatı kolaylaştırıcı hangi teşvik ve avantajlar sağlanmıştır?
3. Çay ithal ettiğimiz bu ülkelere ve şirketlere gümrük muafiyeti vs. adı altında sağlanan teşvikin, ülkemiz ekonomisine, çay üreticisine hangi avantajı sağlayacağını ifade eder misiniz?
4. Yaş çay alımında, ÇAYKUR tarafından kota uygulaması ile gümrük muafiyeti sağlanarak özel sektöre yurt dışından çay ithalat kolaylığı sağlanması arasında büyük bir çelişki olduğunu siz de düşünüyor musunuz?
5. ÇAYKUR deposunda çay stoku bulunmakta mıdır? Ne kadar stok bulunmaktadır? Stok koşullarında bozulduğu için imha edilen çay miktarı nedir?
6. Ülkemizde çay üreticimiz diğer ülkelere göre daha yüksek maliyetlerle üretim yapmakta mıdır? Üreticimizin bu ülkelerle rekabet edebilmesi için girdi maliyetlerinde artışa paralel destekleme, teşvik oranlarında yıllardır neden yeterli artış sağlanmamıştır?
7. Çay ithalatına teşvik etmek yerine, ülkemizde üretilen çayın, organik siyah ve yeşil çay olarak ihracatının artırılmasına, potansiyel fırsatların değerlendirilmesi ve üretimin teşvik edilmesine yönelik çalışmalar yapmayı düşünüyor musunuz?
8. Mevzuata uygun biçimde ithal edilen çaylar olsun, kaçak yoldan ülkemize sokularak piyasaya sürülen çaylar olsun, tüketicimizin sağlığı için tehdit olduğu kadar, ülkemiz çay üreticisini de yoksulluğa açlığa mahkûm etmekte ve nihayetinde sağlığını kaybetmesine sebep olmaktadır. Bu sebeple bu yöndeki kararların iptali ve çay ithalatının durdurulması konusunda Bakanlığınız ne düşünmektedir?